Savaşı Tüm Gerçekliğiyle Görmek İsteyenlere 12 Roman

Savaşın acımasızlığını ve anlamsızlığını anlatan yüzlerce kitap sayabiliriz. Ancak savaş gerçeğini tüm gerçekliğiyle anlatan ve okudukça kitabın kurgusunu bize yaşatan romanları ayrı ele almak lazım.

İnsanlık tarihi çok sayıda savaşa tanıklık etti. Savaş tamtamlarını büyük bir coşkuyla çalan insanlar kadar savaşın karşısında kendini siper eden insanlar da var. Oluşturduğumuz bu liste çok sayıda kitapla tamamlanabilir. Takipçilerimiz eksik bıraktığımızı düşündüğü kitapları yorumlar kısmına ekleyerek listemizi tamamlayabilir. Kitap Eki olarak sayısız eser içerisinden seçtiğimiz 12 savaş romanını gelin birlikte inceleyelim.

1. Aslan Asker Şvayk – Jaroslav Hasek

Can Yayınları

Aslan Asker Şvayk, insanlık tarihinin en acımasız savaşlarından birini, İkinci Dünya Savaşı’nı, tüm anlamsızlıkları, gülünçlükleriyle yerden yere vuran bir yergi başyapıtı. Çek yazar Jaroslav Hašek’in, savaş çığırtkanlığını, militarizmi, devlet buyurganlığını gözünün yaşına bakmadan eleştirdiği bir mizah klasiği. Şvayk ise dünya edebiyatının en unutulmaz karakterlerinden biri.

İşte, Hašek’in kahramanı Şvayk, Prag’da bir yandan soysuz hilkat garibelerini millete soylu köpekler diye yutturmakla, bir yandan da dizlerindeki romatizma ağrılarıyla uğraşırken, kendini birden böylesi bir boğazlaşmanın içinde bulur. Ama Aslan Asker Şvayk romanında, bu uluslararası kapışmanın yanı sıra, Çek ulusunun Avusturya İmparatorluğu’na, Habsburgların egemen kılmaya çalıştığı Alman dili ve kültürüne karşı gösterdikleri direnişin, verdikleri bağımsızlık savaşımının gündelik yaşamdaki yansımalarını da izleriz; kuşkusuz, Hašek’in her zamanki ince alaycılığıyla. O yüzden, Aslan Asker Şvayk, savaşa karşı apaçık bir edebî manifesto olmasının yanı sıra, Avusturya ve Alman buyurganlığına karşı Çek kültürünün benzersiz bir kafa tutuşudur.

2. Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok – Erich Maria Remarque

Everest Yayınları

Roman, I. Dünya Savaşı’na, bağnaz öğretmenlerinin kışkırtığı vatanseverlik duygularıyla gönüllü olarak katılan Alman gençlerinin, savaşın gerçekliği altında nasıl ezildiklerini son derece çarpıcı bir biçimde okuyucuya sunmaktadır. Remarque’ın bu romanın kahramanı, yaşama bağlılığını, yaşama sevincini öylesine yitirmiştir ki, bu yaşam dolu genç adam, önünde uzanan upuzun bir yaşama bakıp, “Varsın aylar, yıllar geçsin. Nasılsa bana getirecekleri bir şeyleri kalmadı” diyebilmektedir sonunda. Remarque, savaşlara katılan insanların bir kısmının bedenen öldüklerini, geri kalanların ise ruhen öldüklerini savunmaktadır bu romanında. Ona göre sonuçta, savaşlara katılan herkes ölür, bedenen ya da ruhen, kimse savaştan sağ çıkamaz. Remarque’ye göre savaşın gerçeği işte budur.

3. Madde 22 – Joseph Heller

İthaki Yayınları

Yayınlandığı günden beri Amerikan edebiyatının köşe taşlarından biri olarak görülen Madde 22, tarihin de en çok ilgi gören, en sıradışı kitaplarından biri. Edebiyatta kara mizahın doruk noktası.

Bu, II. Dünya Savaşı sırasında İtalya’da Amerikan ordusu adına görev yapan, bombardıman uçağı pilotu eşsiz Yossarian’ın hikâyesi. Hiç karşılaşmadığı binlerce kişi tarafından öldürülmek istendiği için kızgın olan Yossarian’ın asıl problemi ise askerlik görevini bitirmek için gereken uçuş sayısını her geçen gün artıran kendi ordusuyladır. Ancak Yossarian, tehlikeli görevlerden feragat etmek için herhangi bir girişimde bulunursa, fazlasıyla komik bir bürokratik kural olan Madde 22’ye takılacaktır: Eğer biri tehlikeli savaş uçuşlarını yapmaya gönüllüyse aklını kaybettiği düşünülür ama görevlere katılmak istemediğini belirten resmi bir başvuruda bulunursa delirmediği ortaya çıkar ve böylece görevine devam etmek zorunda kalır.

4. Mezbaha 5 – Kurt Vonnegut

April Yayıncılık

Kurt Vonnegut, Batman’deki Joker’in iyi kalpli ikizi gibi. Beyne şerbet dökerken, kalbe kezzap saçıyor! Tüm zamanların en büyük savaş karşıtı romanlarından Mezbaha 5’te, Dresden bombardımanı merkezinde bir zaman yolculuğuna çıkıyoruz.

Billy Pilgrim beceriksiz bir zaman gezgini; nereye gideceğini kontrol edemiyor ve seyahatleri eğlenceli falan geçmiyor. Hayatının hangi kısmında kendini oynayacağını önceden bilemediğinden, sürekli sahne korkusu çektiğini söylüyor. Billy Pilgrim bir savaş esiri. Güzel ve yaşanabilir bir kentin mahvına tanık oldu. Tanıdığı biri, başkasına ait bir demliği aldığı için vuruldu Dresden’de. Bir diğeri, şahsi düşmanlarını savaştan sonra kiralık katillere öldürteceği tehdidini sahiden savurdu.

Unutmayın: Hepsi yaşandı bunların. Aşağı yukarı. En azından savaş kısımları gerçek.İnsanlığın merkezine yapılan bu zaman yolculuğu, hayatın anlamını arayan fakat bulmaya korkan herkes için benzersiz bir rehber.

5. Silahlara Veda – Ernest Hemingway

Bilgi Yayınevi

Hemingway’in yazmayı en sevdiği konulardan biri olan savaş hakkında insanı düşünmeye zorlayacak gerçekleri müthiş bir roman kurgusuyla okuyacaksınız.

Romanda, sıcak savaşın ortasında iki genç insan hem kendi sevgi dolu dünyalarında, hem de savaşın her şeyi yerle bir eden acımasız dünyasında yaşarlar; bütün zorlukları aşarlar sevgileriyle. Bir yanda insanı yok eden savaş, bir yanda insanı insan yapan sevgi… Yaşama sevinci… Bu çelişkili yaşam içinde bu iki insanı çeke sürükleye götüren olaylar… Romanı en güzel savaş romanlarından biri yapan bir sonuç…

6. Boyalı Kuş – Jerzy Kosinski

E Yayınları

Jerzy Kosinski’nin 1965 yılında yazdığı tartışmalı romanıdır. II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Avrupa’da (muhtemelen Polonya) dolaşan bir çocuğun hikâyesini anlatmaktadır. Roman, şiddet unsurları barındırmak ile beraber, otobiyografik özellikler taşımaktadır.

Kitap; J. Kosinski’nin küçük çocuğu tanıtmasıyla başlar. 20 bölümden oluşan kitapta, ilerleyen Alman işgalinden kurtulabilmesi için aile, 6 yaşındaki küçük çocuğu doğudaki bir köye yollarlar. Çocuk, yollandığı yaşlı teyzenin ölmesinin sonunda kendi başının çaresine bakmak zorunda kalacak, reddedilecek ve dışlanacaktır. Kitap, büyük bir oranda küçük çocuğun gözünden etrafındaki yeni hayatı işlemektedir.

7. Çanlar Kimin İçin Çalıyor – Ernest Hemingway

Bilgi Yayınevi

Hemingway kitabında, İspanyol İç Savaşı sırasında dağlarda faşistlere karşı savaşan gerilla güçleri arasında bulunan Amerikalı bir İspanyolca profesörü olan Robert Jordan’ın gözünden savaşın anlamsızlığını sorgular. Robert Jordan patlayıcı konusundaki uzmanlığı dolayısıyla Segovia şehrine yapılacak bir saldırıyı desteklemek için bir köprüyü havaya uçurmakla görevlidir. Romandaki tüm karakterler bu görevin ölümlerine sebep olacağını düşünmekte ve ölüm sebeplerini sorgulamaktadırlar.

8. Direnmenin Estetiği – Peter Weiss

İletişim Yayınları

Almanya’da politik tiyatronun bir altbaşlığı olarak alınabilecek “belgesel tiyatro”nun öncülerinden ve teorisyenlerinden biri olan Peter Weiss, Direnmenin Estetiği’nde, 1937-1944 yılları arasındaki anti-faşist direnişi ve bu direnişin içinde yer alan gerçek kişilerin öykülerini/yaşantılarını merkez alarak, isimsiz bir Ben Anlatıcı’nın (sınıf bilincine sahip aydın bir işçinin) bakış açısıyla, tarihi, Antik Yunan’dan bu yana sanat ve siyaset düzlemlerinde yeniden kuruyor. Direnmenin Estetiği gerçekliğin verilerinden yararlandığı için belgesel ve tarihsel, yazarının yaşamına göndermeleri olduğu için otobiyografik, metne giren parçaları kendine özgü bir biçimde yorumladığı ve birleştirdiği için kurmaca, metinde belirsiz bir imkân olarak yansıyan bir kurtuluş fikri bıraktığı için ütopik, yandaşı olduğu dünya görüşü karşısında eleştirel olduğu için yeniden kurucu, kullandığı farklı anlatım biçimleriyle hem belgesel-gerçekçi hem gerçeküstücü, Batı kültürünün siyasi tarihi ve sanat tarihiyle metinler üzerinden tartıştığı için metinlerarası ve kültür birikimini yeniden yorumladığı için ufuk açıcı özellikler taşıyan çok katmanlı bir derya metin.

9. Küçük Dev Adam – Thomas Berger

Küçük Dev Adam Thomas Berger’in 1964 yılında yayımladığı satirik western romanının adıdır. Konusu 19. yy’da Vahşi Batı’da geçen roman, kahramanı olan 121 yaşındaki Jack Crabb’in ağzından anlatılır. Kitapta o zamana kadar bilinenlerin (anlatıldığı kadarıyla) aksine kızılderililer iyi ve insancıl, beyazlar ve özellikle de Amerikan askerleri kötü adamlar olarak anlatılır. Roman 1970 yılında ABD’de aynı adla sinemaya da aktarılmıştı.

10. Sessiz Amerikalı – Graham Green

Sessiz Amerikalı, Graham Greene’in ilk defa 1955 yılında yayınlanmış, İngiliz savaş muhabiri Thomas Fowler’ın bakış açısından anlatılan romanda, Fowler, Amerikalı gizli ajan Alden Pyle ve Vietnamlı genç bir kadın olan Phuong’u çevreleyen bir aşk üçgeninden hareketle, sömürgecilik mirası, belirtileri yeni görülmeye başlanmış Amerikan müdahaleci politikası ve 20. yüzyılın karmaşık siyasi buhranları içinde bireyin ahlâkî tutum alma problemleri gibi konular işlenmektedir. Kamuoyunda daha yaygın olarak bilinen İkinci Vietnam Savaşı’ndan önce yazılmış olan roman, bu savaşın yaşanacağını önceden kestirmiş olmasıyla ayrı bir önem taşımaktadır. Roman, Amerikan karşıtı tonlar taşıdığı gerekçesiyle yoğun eleştirilere maruz kalmıştır. 1958 yılında bir Hollywood filmine aktarıldığında kitap tahrip edilmiş ve senaryoya Amerikan politikaları yanlısı bir son yazılmıştır.

11. İnsanlar Yaşadıkça – James Jones

İnsanlar Yaşadıkça, James Jones, 2. Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde Hawaii’de görev yaptığı Amerikan 27. Piyade Tümeni’ndeki anılarına dayandırmıştır. Jones, askerliğini bu Tümenin “Boks Bölüğü” olarak da adlandırılan bir bölüğünde yapmıştı. Romanda 1941 yılında Hawaii’deki bir Amerikan askerî birliğinde görev yapan askerlerin sorunları anlatılmaktadır. İki kez sinemaya aktarılmıştır.

12. Sıhhiye Bölüğü – H. Richard Hooker

Sıhhiye Bölüğü, Amerikalı askerî cerrah ve yazar H. Richard Hornberger’in Richard Hooker takma adıyla[ 1968 tarihinde yayımladığı savaş komedisi türündeki romanının adıdır. Çok satan bu kitap, 1970’te MASH adıyla sinemaya da aktarıldı. Filmin başarısı üzerine bu kez 1972 – 1983 yılları arasında tam 11 sezon sürecek bir televizyon dizisi yapıldı.Filmin olağanüstü başarısı üzerine gelen talepleri karşılamak üzere 1972 ila 1977 yılları arasında 14 adet daha devam romanı yayımlanmıştır. Bu devam romanlarından sadece iki tanesi tek başına Richard Hooker (1924-1997) tarafından yazılmıştır. Diğer 12’sinde Hooker’la birlikte William E. Butterworth adlı bir yazarın da adı geçmektedir.

Vinkmag ad

Read Previous

Bir Gecede Bitirebileceğiniz Kısalıkta Olan 16 Kitap

Read Next

Çocuk Edebiyatında Savaş, Mültecilik ve Gerçek Dünya; Hitler Oyuncağımı Çaldı

One Comment

  • Bronz Atlı – Paullina Simons

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Lütfen gördüğünüz rakamları bitişik olarak yazınız! *