Ufuk Serim 
KİMLİK, RİTÜEL, MÜZİK İCRASI isimli eseriyle Ulaş Özdemir müziğin Alevi inancındaki yerini ve önemini anlatırken Alevilik inancına dair temel bilgileri de konunun yabancısı okurun bilgisine sunuyor.
Sanırım Tevrat’ta geçiyordu; ‘İlahi bir ses tüm yaratılanlar arasında şarkısını söylüyor.’
Müziğin dinle ilk çağlardan beri çatışmalı bir ilişkisi var; din bir yandan öğretisini daha çok insana ulaştırmak için müziğin evrenselliğinden yararlanırken diğer yandan sözünün önüne geçtiği için onu susturmaya da çalıştı.
Selefi ve tekfirci akımlar müziği tamamen ‘şeytan icadı’ görse de yine İslamiyet’in diğer akımlarından Alevilik ağıtla doğdu ve müzikle yaşamaya devam ediyor.
Aleviler tarihler boyunca çeşitli baskılar altında yaşadı, kimi zaman sürgüne tabi tutuldular kimi zaman katledildiler. Hiçbir güç onları topraklarından, inançlarından ve bağlamalarından koparamadı. 1980’li yıllardan sonra Alevilik inanç boyutuyla beraber kültürel bir döneme ulaştı. Toplumda dini ritüelleriyle olduğu kadar düşünce sistemleriyle de kendilerine yer açtılar.
İslam’ın bu farklı yorumu; Kadın-Erkek beraber yaptıkları ibadetleriyle, kendilerine özel hem bir kültürel mekan hem de ibadethane olan cemevleriyle ve yine müziğin merkezinde yer aldığı cem ayiniyle diğerlerinden çok daha başka özellikler barındırır ki bunlar aynı zamanda Şamanist öğeler de içerir.
Cem Ayinlerinden en önemlisi Kırklar Cemi’dir, 12 hizmetin icrasıyla yapılan ayinde hizmetin sahipleri şunlardır;
1- Dede: Hz.Muhammed 2-Rehber: Hz.Ali 3-Gözcü: Er Mustafa 4-Çerağcı: Cabir Ensari
5-Zakir: Bilal Habeşi 6-Ferraş: Selman Farisi 7-İbriktar: Gulam Kamber
8- Sofracı: Mahmut el Ensari 9-Semahçı:Ebuzer, Hz. Fatma ve Ammar 10- Peyk: Cebrail
11- İznikçi: Ebu Hüzeyme 12- Bekçi: Gulem Kamber
KİMLİK, RİTÜEL, MÜZİK İCRASI isimli eseriyle Ulaş Özdemir müziğin Alevi inancındaki yerini ve önemini anlatırken Alevilik inancına dair temel bilgileri de konunun yabancısı okurun bilgisine sunuyor.
‘Alevi inancının temel ibadeti olan Alevi cemi, başından sonuna kadar müzik icrasıyla gerçekleştirilen bir ritüel olarak, müzikal anlamda da bütüncül form özelliği gösterir. Müzikal formun icrasında etkin rol alan zakir, cemde yer alan on iki hizmetten birini gerçekleştirirken; dedeyle birlikte cemin yürütücülük görevini üstlenir.’
Ve yine ozanın ve dolayısıyla bağlamanın kutsal kabul edildiği Alevilik bugün müziksiz düşünülemez, ozana/aşığa biçtiği kutsal değer bu inancı diğerlerinden farkları kılan en önemli olgulardan biridir.
‘Cem ya da muhabbet ortamında son dörtlükte ozanın ismi geçtiği anda tüm katılımcılar, işaret parmaklarını başparmaklarıyla birleştirip öptükten sonra ellerini göğüslerine götürürler.’
Doktora tezi olarak kaleme alınıp daha sonra kitap olarak kurgulanarak yayınlanan bu eser her ne kadar etnomüzikoloji çalışması olarak kabul edilse de konuyu ele alış tarzı itibariyle Alevi kültürüyle ilgili bilgiler vermesi kitaba belli bir sürükleyicilik katıyor.
Meraklısına tavsiye ederim.
- KİMLİK, RİTÜEL, MÜZİK İCRASI
- İstanbul Cemevlerinde Zakirlik Hizmeti
- Yazar: Ulaş Özdemir
- Türü: Araştırma
- Baskı Yılı: Ekim 2016
- Sayfa Sayısı: 284 Sayfa
- Yayınevi: Kollektif Kitap
- Kahve Sade, Hikaye Orta Şekerli Olsun; Kahvehane Hikayeleri - 29 Nisan 2018
- ‘O Kitabı Geri Getirmezsen Tek Umudun Cehennemin Azabı Olsun’ - 17 Şubat 2018
- Türk Sağı’nın Dört Silahşörü - 20 Temmuz 2017
FACEBOOK YORUMLARI
