Serdar Şahinkaya 
İngiliz tarihçi Edward Hallett CARR’ın Bolşevik Devrimi: Sovyet Rusya Tarihi. 1950 yılında tamamlanmış olan bu çalışma seti, tarih yazımında gerçekleştirilmiş en büyük yapıtlardan biri olma özelliğini sürdürüyor.
Büyük Devrimin yüzüncü yılı. İnsanlık tarihinin devrimci öznesi olan emekçi sınıfların tarihin akışını değiştirdiği, tarihin sahnesinde başrolü oynadığı büyük devrimin üzerinden tam tamına yüz yıl geçmiş. Bir asır sonra dönüp, o muhteşem süreci yeniden okumakta sayısız yarar görmekteyim.
İngiliz tarihçi Edward Hallett CARR’ın Bolşevik Devrimi: Sovyet Rusya Tarihi. 1950 yılında tamamlanmış olan bu çalışma seti, tarih yazımında gerçekleştirilmiş en büyük yapıtlardan biri olma özelliğini sürdürüyor. Konusunda bir klasik haline gelen üç ciltlik başyapıt, süreç içerisinde Sovyet tarihi üstüne yapılan başka birçok araştırmaya da esin ve başvuru kaynağı olmuştur.
CARR’ın Sovyet Rusya Tarihi hakkındaki yapıtları esasen yedi cilttir. İlk üç cildi 1917 – 1923 dönemini anlatır ve Bolşevik Devrimi başlığını taşımaktadır. Diğer ciltler; bir ciltlik Interregnum 1923-1924 (Ara Dönem) ve üç ciltlik Socialism in One Country 1924-1926 (Tek Ülkede Sosyalizm) adlarını taşımaktadır ve bizim dilimize henüz çevrilmemiştir.
Üç ciltlik Bolşevik Devrimi başlıklı çalışmanın ilk iki cildi Orhan Suda, üçüncü cildi ise Tuncay Birkan tarafından dilimize kazandırılmıştır. 1020 sayfalık üç cildin toplamı beş kısımdan / bölümden oluşmaktadır.
Bolşevik Devrimi‘nin ilk cildi, Bolşevizm’in doğuşunu ve gelişmesini, 1905 ve 1917 devrimlerini ve Sovyet iktidarını anlatıyor. Ayrıca parti, Sovyet ve iktidar aygıtları arasındaki ilişkilere iktidarda ve Sovyet yönetimindeki merkezileşmeye, milletlerin kendi kaderini tayin hakkı uygulamalarına ilişkin çok zengin bir kaynak oluşturmaktadır.
Bolşevik Devrimi’nin ikinci cildi “Ekonomik Düzen” başlığını taşır ve devrimin hemen sonrasındaki tarım, sanayi, ticaret, emek ve sendika, dağıtım ve para politikaları incelenir. Devrimin iktisadi hayata etkileri, savaş komünizmi, NEP dönemi ve planlamanın ilk adımları 1917-1923 arasının alt kronolojik dönemleri olarak ele alınmaktadır. İkinci cilt, aslında bir krizin, yoğun mücadelelerin, teori ve programla gerçek hayat arasındaki zıtlıkların tarihidir. Bir yandan devrim için siyasi iktidarın alınmasının yetmediği ortaya çıkar, diğer yandan Bolşeviklerin Rusya’da sosyalizme geçiş için desteğini umdukları Avrupa devrimi gelmemektedir… Burada anlatılan tarihin, sosyalizm düşüncesinin nasıl devletçiliğe itildiğinin, devletçiliğin sınırları içine hapsolduğunun tarihi olduğu da söylenebilir.
Üçüncü cildin başlığı, “Sovyet Rusya ve Dünya” dır. Bu ciltle birlikte Bolşevik Devrimi tamamlanmış oluyor. CARR yapıtın sonunu, Sovyet tarihinde belli bir dönemin sonuna yerleştirmiştir: 1922-23 kışında rejim yerleşmiş, ilk kez bir güvenlik hissi doğmuş, ekonomik iyileştirme dalgası zirveye ulaşmıştır. Yeni tarım ve çalışma kanunları ile medeni kanun hukuki istikrar vaat etmektedir. Devrim yatışmıştır. Bu üçüncü cilt, Sovyet Rusya’nın dış dünyayla kurduğu çok renkli, ama bir o kadar da karmaşık, iç içe geçmiş ilişkilerini, keskin ayrımlara gitmeden resmin bütününü canlandırarak anlatmayı başarıyor. Bu cildi okurken, artık uzak bir geçmişte, 20. yüzyılın başında kalmış uluslararası olguların aynı zamanda bugüne, bizlere ne kadar yakın olduğunu düşünmemek mümkün değil.
Sosyal bilimlerle meşgul, tarihe meraklılara bu üç cildi yeniden okumalarını öneriyorum. Zira XX. Yüzyılı anlamadan XXI. Yüzyıla dair akıl yürütmelerin, strateji belirlemelerin boşa çıkacağını düşünyorum…
Bolşevik Devrimi 1917-1923 |
|
|
|
- Ülkenin Yaratıcı Güçleri Mühendisler: Fırtınadaki Arı - 1 Mart 2020
- Ayaküstü İzmir Lezzetleri - 9 Ağustos 2018
- Su’yu Okumak - 2 Ağustos 2018