Sabri Kuşkonmaz 
Thoth, Yunan mitolojisinde Hermes ile ve İslam kültüründe de İdris ile ilişkilendirilir. Kurnazlığı İslami kültürde de devam eder. Öyle ki, tanrıya karşı kurnazlık yaparak cennete girdiğine dair bir öykü vardır!
Eski yıldan yeni yıla geçerken bir dilek dilemek gerekirse, “Kurtar bizi ilahi Thoth” seçeneğini düşünebiliriz!
Memleketin kitapla “imtihanı” konusunda karnemiz sayılabilecek pek çok veri yıl içinde gündeme geldi, tartışıldı. İlk akla gelen Pisa Raporu… Bu rapordaki olumsuz sonuç pek çok etkenden ileri gelmiştir. Ama “okuduğunu anlamama” gibi bir saptamanın temeli ve ilacı kitaptır, yazıdır. Bilişsel gelişim için kitap ve yazının birincil etken olduğu açıktır.
Kitap konusunda, Pisa dışında, ülkemizde Yayıncılar Birliği gibi, Kütüphaneciler Derneği gibi, kitapla doğrudan ilgili kurumlar olsun bize pek iç açıcı veriler sunmadılar. İç açıcı veri yok demek ki, sunulamıyor!
Düşünsel, bilişsel gelişim konusunda son olumsuz veri matematik alanından… Habertürk televizyon kanalının 27.12.207 tarihli haberine göre, Cumhurbaşkanlığı’nın isteği ile Türk matematik Derneği bir çalışma yapmış. Sonuç; ülkemizde bir matematik stratejisi ve vizyonumuz yok. Yani akılcı düşünce için, neden sonuç ilişkisi ile yürütülecek bilişsel bir insan etkinliği için gerekli olan “matematik” unsuru da ileri derecede sorunlu!
Bütün bu verilerden ortada bir “kriz” olduğu yargısında bulunabiliriz. Bu kriz durumu yeni bir şey değil.
Neil Postman, bu krizi bize çok iyi açıklamıştır; “İlk büyük eğitim kriziyle M.Ö. beşinci yüzyılda, Atinalılar sözel bir kültürden alfabeyle yazmaya dayalı bir kültüre geçtikleri zaman karşılaşmıştı. Bunun anlamını yakalamak için Platon’u okumamız gerekmektedir. İkinci büyük kriz on altıncı yüzyılda, matbaanın gelişmesi sonucunda Avrupa köklü bir transformasyon geçirdiği zaman çıkmıştı. Bunun anlamını yakalamak için John Locke’u okumamız gerekmektedir. Üçüncü kriz ise şimdi, Amerika’da, elektronik devriminin, bilhassa televizyonun icadının sonucunda yaşanmaktadır. Bunun anlamını yakalamak için de Marshall McLuhan’ı okumamız gerekmektedir.” (Televizyon: Öldüren Eğlence, s.158)
Konumuz bağlamında, görsel olanın ve de endüstriyel olanın (pazara dair olanın) sürekli olarak alan hâkimiyetini genişletmesini yaşadık. Şimdiki zamanda ise, dördüncü krizden söz edebiliriz. Bu kriz de, yine elektronik ve televizyon ile doğrudan bağlantılı. Görüntünün imaja ve ikona dönüşerek yazı ve kitaba karşı mutlak bir “zafer” kazanması söz konusu. Bu zafer, bir bakıma “Pirus zaferi” niteliğinde olsa da, bu böyle…
Kitap ve yazı birer maddi/fiziksel nesne. Televizyon izleyen, internette, sanal ortamdan bir bilişsel/iletişimsel dünya ile meşgul olan birey, maddi olanla ilişki kuramaz. Çünkü maddi bir nesne olmadan kurulan ilişki böyle bir sonucu verecektir.
Kriz derken yeni bir olgudan söz etmedik, bir sürecin varlığına dikkat çektik. Ama görüldüğü gibi bu tarihsel süreç içinde yaşanan dördüncü aşamanın krizi çok ağır bir görünüme sahip. Hani nerdeyse, insanın gücünü aşan bir kriz. Çünkü bir ucunda yine doğrudan insan kaynaklı bir temel duvar var: Pazar! İşte bu koşularda ilahi güçlerden medet umacak durumdayız!’ Bu yüzden tanrısal Thoth için yakarıda bulunuyoruz.
Thoth, Eski Mısır’da, öğrenmenin, bilginin, bilgeliğinin, yazıların ve sayıların tanrısı. Kendisi bilgi ve yazarlardan sorumlu. Aynı zamanda Ay tanrısıdır. Başında bu nedenle yarım ay taşır. Mısır tanrılarının başlarında çeşitli hayvan başı figürleri bulunur. Thoth’un başı, balıkçıl kuşu başıyla simgelenmiş. Kimi zaman da bir babun olarak da tasvir edilir. Baazı kaynaklar onu “kurnaz” bir tanrı olarak anar.
Çakal başlı mumyalama tanrısı Anubis işini yaparken, Thoth’un çok önemli bir görevi vardır; mumyalama töreninde iç organlar çıkartılırken, bu işlemeleri Thoth tek tek yazıya geçirir. Özellikle kalbin çıkarılıp tartılması ve mumyalanarak yeniden bedene konmasının kayıt altına alınması çok önemlidir. Çünkü, öteki dünyada yargılama yapılırken temel iş bu kalbe düşecektir. Bu anlamda kalp en önemli organdır ve bu açıdan tanrısal bir özenle yazı ve kayıt altına alınır… Yargılama işi de çok ciddi olduğu için, bu ciddiyete uygun iş de bu denli tanrısal nitelikli bir yazımla yerine getirilir.
Thoth, Yunan mitolojisinde Hermes ile ve İslam kültüründe de İdris ile ilişkilendirilir. Kurnazlığı İslami kültürde de devam eder. Öyle ki, tanrıya karşı kurnazlık yaparak cennete girdiğine dair bir öykü vardır!
İşte memleketin kitapla imtihanı o derece vahim ki, bu konuda çok deneyimli bir motife imdat ediyoruz!
2018 yılı için kötümser öngörülerde bulunmak istemiyorum. Bu nedenle sadece kitap konusunda bir dilek olarak, mevcut durumun fecaatini de dikkate alarak ve bu nedenle “Kurtar bizi Thoth” demek aklımdan geçiyor. Ama işi böyle entelektüel bulamaçlara bulamadan söylenebilecek olan, bu durumun bizim günlük halk dilinde söylediğimiz birebir karşılığı var; işimiz Allah’a kaldı!
Yine de en iyi dileklerimle ve olanca iyimserliğimle derim ki; yeni yılda cümle kitapsızlar kitaplı, kitaplılar da daha çok kitaplı olsun!
Şiir, roman, anlatı, film öyküsü ve seçki olarak yayımlanmış on altı kitabı var.
Kısa Film ve belgesel çalışmaları yaptı. BESAM kuruluşunda görev aldı. Çağdaş Hukukçular Derneği’nde YK üyeliği yaptı. PEN Türkiye Merkezi YK üyeliği ve genel sekreterlik yaptı. Edebiyatçılar Derneği ve TYS üyesi.
Hukuk Fakültesini bitirdi. Marmara Ü. İletişim Fakültesi’nde yüksek lisansını tamamladı. Halen Beykent Üniversitesi’nde sinema-televizyon doktora programında öğrenci.
Otuz yıl avukatlık yaptı. Altı yıl Birgün Gazetesi'nde köşe yazarı olarak kültür sanat yazıları yazdı.
- Azerbaycan Şiiri ve Çağdaş Bir Derviş, İbrahim İlyaslı - 1 Kasım 2018
- Paslı Bir Kelime; Umut - 15 Eylül 2018
- Zor Olanı Yazmak; Kırgın Çocuklar Mevsimi - 1 Eylül 2018
FACEBOOK YORUMLARI
