
Geçmişten bugüne yiyecek, içecek ve keyif vericiler üzerine genel kültürünüzü sıçratacak bir kitap Prof. Dr. Zeki Tez imzalı Lezzetin tarihi
Günde (çoğunlukla) üç öğün yemek yiyoruz. Sevdiğimiz, sevmediğimiz; bulduğumuz, bulamadığımız yemekler var. Lezzetli olmamışsa üzüldüğümüz, beğendiğimizi saklayamadığımız yemekler varken, umursamadığımız yemekler de var. Bir kısmımız salt karın doyurmak için yemek yerken (zorunluktan, yokluktan hiç yiyemeyenleri, az yiyenleri ya da ancak bulabildiğini yiyenleri kastetmiyorum,) bir kısmımız daha fazlasına kesteder; yemeyi sever, muhabbetine bayılır… En azından eline sağlık demeyi bilir…
İşte bu son kitle yani güzel yemeğe ulaşabilen, bunun değerini de bilen ve bu değerin karşılığını verip yemekle, yemekte sosyalleşen, üzerine sohbet edip, fikir paylaşan, hatta tartışan bir kitle var. Büyümekte olan bu kitlenin yemek ve yemek kültürü hakkında sağlıklı bilgiye ulaşması kaynağa ihtiyacı var. Yemek hakkında hepmizin temel bilgi kaynağı, daha çok görgü, aile yani içinde büyünen sosyal çevre… Ama artık bu genel kültürü besleyecek kitaplar da özellikle son on, on beş yıl içinde peşpeşe yayınlandı. Bunların son örneklerinden biri Prof. Dr. Zeki Tez tarafından yazılan Lezetin tarihi.
368 sayfalık bu oylumlu çalışma geniş bir kaynakçaya dayanıyor ve yemek kültürü meraklısı okuyucuya ciddi bir kültürel derleme sunuyor. Çin’den Avrupa’ya, Ortadoğudan Amerika’ya farklı coğrafyalarda yemeğin tarihini anlatmakla kalmıyor, çok farklı ve çeşitli lezzetlerin, yemeklerin kökenlerini inceliyor.
“Patates, domates, pirinç, makarna, zeytinyağı, sirke, tuz, şeker, kahve ve çay, sofralarımıza gelene dek hangi tarihsel maceralardan geçti? Tarihte ilk yemek nasıl pişirildi? Tarihin en eski alkollü içkisi nedir? Tereyağını kutsal ayinlerde kullanan uygarlık hangisiydi? Yezidîler niçin lâhana, marul ve ebegümeci yemezlerdi? Halil İbrahim sofrası deyimi nereden gelmekteydi? Muzu dünyaya tanıtan büyük imparator kimdi? Yoğurt yiyenler niçin uzun yaşıyordu? İstanbul’un hangi semti hangi yiyecekle ünlenmişti? Umberto Eco’ya göre 10. yüzyılda en sevilen et yemeği hangisiydi? Patates niçin uğursuz olarak yaftalandı? Vikingler kadeh tokuştururken niçin ‘kafatası’ diye bağırırlardı? ‘Mesih’ ile zeytinyağı, Nuh Tufanı ile aşure arasında ne ilişki vardı? Kahveyi ilk kullanan peygamber hangisiydi?”
Şarap, boza, bira ne zaman nerede keşfedildi, ilk kimler içti?
Uzun bir anektota benzeyen bu çalışma keyifli bir okuma da sağlıyor, sıkılmadan yeniden ve yeniden merakla elinize alıyorsunuz. Sobetlerde geçen, yemek pişirirken birden aklınıza geldiğinde bir konu elinize alıp göz atabileceğiniz bir başvuru kaynağı gibi: Zeytin ve zeytinyağını tarihçesini mi öğrenmek istediniz yoksa makarnanın mı, dondurmamının mı? Sanayinin gıdaya etkisi hakkında daha fazla bilgi mi edinmek istiyorsunuz? Bu kitap yemek sofranıza yakın bir yerde dursun…
Ama bu kitabın yan etkileri de olabilir! “Rus Mutfağı da hiç olur muymuş!” diye itirazınızı hazırlarken, bir de Lezzetin Tarihi’ne önce bir göz atayım da ondan sonra konuşayım, diyebilirsiniz!
- Lezzetin Tarihi
- Yazan: Prof. Dr. Zeki Tez
- Sayfa Sayısı: 368 Sayfa
- Basım Tarihi: Kasım 2015 (3. Baskı)
- Yayınevi: Hayykitap
- DİNE VE SAVAŞA BULANMIŞ BİR ÜLKEDE SİYASİ POLİSİYE: SOKAKTA SİREN SESLERİ - 6 Haziran 2022
- Akademisyenlerden KHK Öyküleri üzerine bir söyleşi - 7 Nisan 2018
- Aslında, Ercan Kesal ve Popülere Övgü - 2 Aralık 2017