Müzik Teorisi Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

Brian Boone, Marc Schonbrun’un hazırladığı Müzik Teorisi kısa öz bilgilerle müzikseverlere mutfağın kapısını, müzikçilere ise şefin sırlarını açıyor.

Müzik hayattır. Sesin büyüleyici bir güzelliğe dönüşü olan müzik konusunda kitap az ve müzik teorisine ilişkin ise neredeyse yok gibi. Brian Boone, Marc Schonbrun’un hazırladığı ve çevirmenlik yapan bir müzisyene, Funda Sezer’e çifte sevinç yaşatan Müzik Teorisi kısa öz bilgilerle müzikseverlere mutfağın kapısını, müzikçilere ise şefin sırlarını açıyor.

“En basit manada melodi, bir şarkıyı oluşturan sesler dizisidir” diyor Brian Boone, Marc Schonbrun: “İyi ki Doğdun” şarkısını söyleyin. işte melodiyi söylemiş oldunuz. Bu kolay oldu çünkü söz konusu şarkı melodinin tamamıdır. Melodinin tamamı ne demek o zaman? Şey, “iyi ki Doğdun” şarkısı söz konusu olduğunda, bunun ardında bazı akarlar olabilir elbette ama bunlar gerekli değildir; ezgi, akarlar olsun ya da olmasın kendi başına ayakta durabilir, varlık gösterebilir. Akılda kalan akor yürüyüşü değil, melodidir. Şimdi biraz kıyaslama yapmak için Beethoven’ın bir senfonisini dinleyip melodiyi söylemeye çalışın. Bu daha zor gelecektir çünkü bir senfoni o kadar da keskin hatlı ve net değildir. Bir anda yürüyen çok sayıda melodi vardır. Öyleyse, bu kadar zahmete ne gerek var? Melodi ve armoni ilişkisi, müzik teorisini öğrenmek açısından çok ama çok elzemdir. Gamları ve akarları ne kadar iyi anlamış olursanız olun, bunların birbirleriyle ilişkilerini anlamadığınız takdirde bilginiz yarım kalacaktır.”

Müziğin notalardan ve ritimlerden daha fazlası olduğuna dikkat çeken Brian Boone, Marc Schonbrun: “Herhangi bir müzik eseri başlangıcından itibaren müzik yapmak için elzem olan semboller ve işaretleri ortaya koyar. Besteci açısından bu ek semboller müziğin tam olarak nasıl icra ve organize edilmesi gerektiğini aktarmaya yarar. Tempo, gürlükler, ölçü çizgileri ve döngüler gibi öğelerin her birinin özel işaretleri vardır ve bunların birçoğu da başka dildedir!”

Her dilde hatta dilsiz müzik yapılırken ilginçtir yazılı müzikte geçerli dilin İtalyanca (Türkçede de müzik terimlerinin çoğu İtalyanca kökenli) olduğunu söylüyor, Brian Boone, Marc Schonbrun: “Müzikte büyük çoğunlukla standart olarak İtalyancadan gelen kısaltmalar, terimler kullanılır. Bestecinin milliyetine bağlı olarak başka dillere de rastlayabilirsiniz. Alman besteciler bazen Almanca notlar, Fransız besteciler Fransızca notlar vs. yazabilirler. Eğer bunlara sık sık rastlıyorsanız, bir sözlük alıp müzikte kullanılan her bir terimin karşılığına bakın. Sırf bir kelimenin anlamına sözlükten bakmaya zaman ayırmadığınız için çok önemli bir ipucunu kaçırmayın. Bazı çalgılar yabancı dilde terimlerle diğer çalgılara kıyasla daha fazla haşır neşir olurlar. Örneğin klasik gitarcılar, sıklıkla eserlerine İspanyolca diline has terimler, işaretler koyan ispanya! bestecilerin eserlerini çalarlar.”

Müziğin bir can taşıdığına dikkat çeken Brian Boone, Marc Schonbrun: “ifade olmasa müzik dümdüz ve sıkıcı bir şey olurdu. Bir müzik partisyanunu bilgisayara yükleyip yazılanları birebir doğru çalmasını sağlayabilirsiniz. Bilgisayar yazılı olan her bir notayı ve ritmi kusursuz çalabilir. Ancak burada yalnızca insan icracıların müziğe katabildiği belli belirsiz nüanslar eksik kalacaktır. Müzik yaşar ve nefes alır; durağan, sabit bir şey değildir. icracıların çoğu doğal olarak, çaldıkları her bir notaya kendilerine has bir ifade yükleseler de, tam olarak neyin çalınacağı ve daha da önemlisi nasıl çalınacağıyla ilgili belirgin talimatlar veren bir işaretler/semboller sistemi bulunmaktadır.”

Müziğin nasıl işlediğine ilişkin bir fikir oluşturduktan sonra müziğin, telli çalgılar, bakır nefesliler, ahşap nefesliler ve vurmalılar olarak sınıflandırdıkları çalgılar üzerinde nasıl icra edildiğini okurla paylaşan Brian Boone, Marc Schonbrun: “Bu çalgıların hepsi aynı müzik kurallarına tabidir ve hepsi aynı nota yazısına bakılarak çalınırlar. Fakat her birinin sesi ya da daha ziyade müziği nasıl yarattığı oldukça farklılık gösterir.”

“Müziğin bilimsel dünyasında armoninin temelleri asla sarsılmaz” diyerek Müzik ile insan arasındaki en büyük köprü olan kulak ve kulak eğitimine geçen Brian Boone, Marc Schonbrun bunun Müziğin öğelerini tanımakla olacağını belirtiyor. Aralıkları işitmek, Akorları ayırt etmek… Bu konuda da filmlerden yola çıkıyorlar: “filmlerde zafer anlarını anlatan pasajlar daima majör tondadır, aynı şekilde sevgiyi, aşkı anlatan pop şarkıları da yine majördür. Yanlarında bir bavul dolusu hüzün, kötü bir şeyler olacağı hissi ve gizem taşıyan minör akarlar ise yarattıkları biraz rahatsızlık verici hissiyat sebebiyle majör akarların tam tersidir. Besteci John Williams’ın ikonlaşmış Star Wars film müziklerinin arasında yer alan “The Imperial March” (Darth Vader’ın müziği) minör tondadır; keza Beethoven’ın insanı büyüleyen “Ay Işığı Sonatı”nın (Moonlight Sonata) o merak uyandıran, yavaş yavaş gelişen başlangıcı da yine minör tondadır…”

Müzik teorisi “acemi eğitim kampı”nı tamamlayan okur, Akorları, melodiyi ve armoniyi değerlendirmeyi, aralıkların ve akar yürüyüşlerinin işleyişini ve tüm bunların çağlardır muhteşem müzikler besteleyebilmek için nasıl hünerle bir araya getirildiklerini öğrendiği için uygulamaya da geçiyor. Öğrendiklerinin bir kısmını uygulamaya koyup ve Beethoven’ın o muhteşem “9. Senfoni”sinden alınmış olan bir örneği derinlemesine inceliyor.

“Re Minör 9. Senfoni” (1824 de tamamlanmıştır), Beethoven’ın tamamlanmış en son senfonisidir ve muhtemelen klasik müzik dünyasının en tanınmış eseridir. Bu eser aynı zamanda bir bestecinin bir senfonin içinde insan seslerini kullanmasının ilk örneğidir. Birçok eleştirmen tarafından Beethoven’ın en büyük yapıtı ve Batı müziği arşivinin en iyi bestelerinden biri olarak değerlendirilmektedir.

ABD’de özel okulu, derneği ve etkinlikleri ile ses veren Müzik Teorisi’nin yankıları şimdi Türkçede!