Serdar Şahinkaya 
Kitapların ikisi, sosyal bilimlerin esas olarak iktisat alanındaki iki bilge iktisatçısından: Prof. Dr. Oktar Türel ve Prof. Dr. Korkut Boratav. Yayıncısı da Yordam Kitap.
Üçüncü kitap, Dr. Necdet Oral’ın editörlüğünde ülkemiz tarım sektörünü her yönüyle masaya yatırıyor. Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi ve Nota Bene Yayınları ortak eseri.
Gelin biraz daha yakından bakalım:
“Uzun” XIX. Yüzyılda Orta Avrupa: Bir Habsburg Üçlemesi
ODTÜ İktisat Bölümü Emekli Öğretim Üyesi Prof. Oktar Türel, bu kitapta I. Dünya Savaşı’nın ardından çözülen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun ana bileşenlerinin XIX. yüzyıldaki toplumsal tarihine eğiliyor.
Dr. Türel, “‘Uzun’ XIX. Yüzyıl” deyimi ile XVIII. yüzyılın son çeyreğindeki ekonomik ve siyasal devrimlerle başlayan ve 1914’te I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle sona eren çağı tariflerken, tarih yazımına toplumsal değişmenin tüm öğelerini, bu meyanda kültür ve sanat evreninde yaşananları da içeren, bütüncül bir anlatı olarak bakma düşüncesini paylaşmaktadır.
Bu bağlamda da, kitabın üç ana kısmında XIX. yüzyıl Orta Avrupa’sının siyasal ve ekonomik gelişme tarihi üzerine bazı sanatçıların kişisel hayat ve kariyer öyküleri izdüşürülmüş ve sanat-siyasal toplum etkileşimi, başlıca plastik sanatlar ve mimarlık bağlamında örneklendirilmiştir.
Beş kısımdan oluşan kitabın ilk kısımlarında İmparatorluğun Avusturya parçası, devamında Macaristan Krallığı ve Çek toprakları ele alınmaktadır.
Kitabın adında yer alan “Bir Habsburg Üçlemesi” deyimi, böyle bir ilgi alanını betimlemektedir.
Kitabın son kısmında Oktar Hoca, daha önceki kısımlarda yer alan bazı temel saptamaların altını çizmekle yetinmemiş, bu kısma uluslar ve ulusalcılık üzerine özlü bir yazın incelemesi de eklemiştir.
“Uzun” XIX. yüzyıldaki iki temel sorunsalın, yani ulus-devletlerin inşası ile sanayileşme ve modernleşmenin, XX. ve XXI. yüzyıllara taştığı anımsandığında, bu eklemenin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Böylelikle, “Habsburg ulusalcılığı”nın günümüzde de önem ve anlam taşıyan öğeleri daha iyi anlaşılabilmekte ve yorumlanabilmektedir.
Klasik, Viyana – Budapeşte, Prag turlarına gideceklere özellikle tavsiye ederim.
|
Dünyadan Türkiye’ye, İktisattan Siyasete
İrfan ocağımız fakültemiz Mülkiye’den hocamız Korkut Boratav, sadece iktisat alanında değil, sosyal bilimlerin farklı disiplinlerinde çok önemli katkılar yapmış dünya çapında bir bilim insanıdır.
Korkut Hoca, bu kitabında, son yıllarda yazdığı makalelerden, sunduğu bildirilerden ve verdiği röportajlardan bir bölümünü bir araya getiriyor. Yarım yüzyılı aşkın bir süre içinde edindiği birikimle ve özümseyerek olaylara / olgulara uyguladığı tarihî maddeci anlayışla dünya ahvaline, memleketin haline çeviriyor bakışlarını.
Kitap, “Memleketin Haline Bakarken”, “Türkiye Ekonomisi”, “Dünyanın Hali”, “Marksist İktisat” başlıklı dört ana kısımda on beş bölümden oluşuyor.
Boratav Hocanın seçtikleri, memleketin, dünyanın haline “endişeler ve ümitler içinde bakan” söyleşi, yazı ve konuşmalarla başlıyor; Türkiye ekonomisine geçerek devam ediyor.
“Samir Amin, Giovanni Arrighi, Perry Anderson ve Çin’de Sosyalizm” başlıklı yazı ise Sovyet sosyalizminin çözülüşü ve “reel sosyalizm” tartışmalarına Çin deneyimini inceleyerek katılıyor, tartışmaya önemli katkılarda bulunuyor.
Kitabın son bölümünde Marksist öğretiyi doğrudan doğruya tartışıp yorumlayan dört yazıya yer verilmiş. “Toplumsal Sınıflar” ve “Lenin’den Yüz Yıl Sonra Emperyalizm” başlıklı ilk iki yazı, Marksizmin temel bir kavramı ile çağımızı kavramada belirleyici önem taşıyan bir uzantısını açıklamayı, yorumlamayı hedefliyor.
Diğerleri ise iki iktisatçının (Thomas Piketty ile Nail Satlıgan’ın) katkılarını Marksist politik iktisadın merceğinden tartışıyor.
|
Türkiye’de Tarımın Ekonomi-Politiği 1923-2013
Sanayi devriminden günümüze, iktisadi gelişmeye paralel olarak ekonomi içindeki göreli önemi azalsa da günümüzde, dünya nüfusunun yarıdan fazlası kırsal alanlarda yaşıyor ve tarımla uğraşıyor. Açlık ve yoksulluk gibi küresel sorunlar, iklim değişmeleri, üretimde kullanılan doğal kaynakların (toprak, su) kirlenmesi, bozunması ve yok olması gibi sorunlar, gıda güvencesi / güvenliği vb. sorunların ön plana çıkması, öte yandan köylülüğün yoksullaşması ve tasfiyesi gibi sorunlar, tarıma ayrı bir önem kazandırıyor; bu önem gelecekte daha da artacağa benziyor.
Türkiye, sahip olduğu doğal kaynaklar (toprak, su), coğrafi konumu, iklim koşulları gibi özelliklerinden dolayı tarım potansiyeli oldukça yüksek bir ülke. Ancak, 1980’li yıllardan bu yana ABD, AB gibi metropol ülkelerin ve IMF, Dünya Bankası gibi uluslararası mali kuruluşların dayatmalarıyla uygulanan neo-liberal politikalar sonucu tarımda da net ithalatçı bir konuma düştü. Üretimdeki artış hızı, nüfus artış hızının gerisinde kaldı, gıda açığı giderek büyüdü. Bir yandan bazı bölgelerde yarı-feodal üretim ilişkileri varlığını korurken, öte yandan ülke genelinde çokuluslu gıda tekellerine bağımlı sözleşmeli üreticilik hayata geçirildi. Son yıllarda yerli ve yabancı tarım-hayvancılık şirketleri tarafından büyük çiftlikler kuruldu. Bu olgu mülkiyetin el değiştirmesine ve yabancılaşmaya yol açıyor, ülkenin gıda egemenliği yerli/yabancı tekellere bırakılıyor.
Türkiye’de Cumhuriyetin başlangıcından günümüze kadar tarımsal/kırsal yapıdaki ve tarım politikalarındaki değişimi/gelişimi irdeleyen; bu olguları üretici güçlerin ve üretim ilişkilerinin gelişimi çerçevesinde içsel ve dışsal etkenlerle birlikte değerlendiren çalışmaların sayısı oldukça kısıtlı. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi ve Notabene Yayınları’nın ortaklaşa yayımladığı “Türkiye’de Tarımın Ekonomi-Politiği (1923-2013)” başlıklı 13 yazarlı bu kitapta, Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin tarımsal değişim ve gelişiminin bilançosunun çıkarılması amaçlanıyor. Osmanlı’nın son döneminden başlayarak Cumhuriyet döneminde tarımsal/kırsal yapıdaki dönüşüm, yaşanan kapitalistleşme süreci, üretim-mülkiyet ilişkileri, uygulanan tarım politikaları ve devlet-tarım ilişkilerini ele alınıyor.
Öte yandan özellikle 1980’lerden bu yana tarıma uygulanan politikaların, tarımdan sanayiye kaynak aktarımı mekanizması olarak işlediği, bu süreçte küçük ölçekli işletmelerin mutlak yoksulluk koşullarına sürüklendiği ortaya konuluyor. Kitapta ayrıca emperyalist-kapitalist sistemin Türkiye tarımında yarattığı yıkımın nedeninin yalnızca dış dinamikler değil; mevcut sistemin üretim-mülkiyet ve bölüşüm ilişkilerinin de olduğunun altı çiziliyor.
Dr. Necdet Oral’ın editörlüğünde hazırlanan bu muhteşem yapıttaki yazı ve yazarlar:
90 Yıllık Sermaye Birikimi Sürecinin Kilometre Taşları (1923-2013) (Mustafa Sönmez)
Birikim Biçimleri ve Tarım (Prof. Dr. Korkut Boratav)
Tarımsal Fiyatlar, İstihdam ve Köylülüğün Kaderi (Prof. Dr. Korkut Boratav)
Son 15 Yılın Bölüşüm Göstergeleri (Prof. Dr. Korkut Boratav)
Cumhuriyet Döneminde Uygulanan Tarım Politikaları (Dr. Necdet Oral – Orhan Sarıbal – Prof. Dr. Haydar Şengül)
Türkiye’de Kırsal Kesime Müdahaleler: 1960-1980 Dönemi (Mehmet Tanju Akad)
Tarımda IMF-DB Gözetiminde 2000’li Yıllar (Prof. Dr. Oğuz Oyan)
Makro-Ekonomik Göstergelerle Türkiye Tarımı (Prof. Dr. Haydar Şengül – Orhan Sarıbal)
Tarım ve Gıdada Çokuluslu Şirketlerin Egemenliği (Dr. Necdet Oral)
Türkiye’de Bitkisel Üretim (Dr. Necdet Oral – Prof. Dr. Haydar Şengül)
Türkiye’de Hayvansal Üretim (Prof. Dr. Numan Akman)
Türkiye’de Toprak Dağılımındaki Eşitsizlikler (Dr. Necdet Oral)
Tarım Arazilerinde Amaç Dışı Kullanım ve Sürdürülebilir Arazi Yönetim Sorunları (Doç. Dr. Ertuğrul Aksoy – Yrd. Doç. Dr. Gökhan Özsoy)
Tarımda Özelleştirme Uygulamaları (Dr. Necdet Oral)
TEKEL’in Yok Edilişinin Hikâyesi (Dr. Necdet Oral)
Tarım Satış Kooperatif ve Birliklerinin İşlevsizleştirilmesi (Dr. Necdet Oral)
Tarımda Küresel Sömürgeciliği Kurumlaştırma Aracı: Sözleşmeli Üreticilik (Dr. Necdet Oral)
Tohumda Tekelleşme ve Etkileri (Prof. Dr. Tayfun Özkaya)
Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) (Ahmet Atalık)
Türkiye’de Organik Tarımın Gelişimi (Dr. Hülya Hanoğlu)
Doğa ve İnsan Dostu Bir Tarım Sistemine Doğru (Prof. Dr. Tayfun Özkaya)
Türkiye Tarımında Üretim İlişkilerindeki Bölgesel Farklılıklar (Dr. Necdet Oral)
Bitmeyen Masal: Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) (Dr. Necdet Oral)
Ve önemli bir sayısal Ek: Temel Tarımsal Göstergeler.
|
- Ülkenin Yaratıcı Güçleri Mühendisler: Fırtınadaki Arı - 1 Mart 2020
- Ayaküstü İzmir Lezzetleri - 9 Ağustos 2018
- Su’yu Okumak - 2 Ağustos 2018