Deniz Moralıgil 
Tılsım kimi zaman bilmecelerle örülü bu dünyaya adım atmak için oldukça doğru bir başlangıç ve diğer kitaplarından izler taşıyor.
Şili’li yazar Roberto Bolaño, edebiyat dünyasının erken kayıplarından. 2003 yılında, 50 yaşında karaciğer yetmezliğinden vefat ettiğinde üzerinde on yıldır çalıştığı son romanı 2666’yı yayıncısına ulaştıralı henüz bir kaç gün olmuştu. Ölmeden önce, Latin Amerika’nın en iyi yazarlarından biri olarak kabul edilmişti. Ancak o, yazar kimliğinden ziyade şair olarak anılmak istiyordu
Roberto Bolaño’nun Tılsım adlı romanındaki anlatıcı Auxilio Lacouture. Auxilio kendini “Meksika Şiiri’nin Annesi” olarak tanıtıyor ve korku dolu öyküler anlatacağı vaadiyle sözlerine başlıyor.
Auxilio, çağına tanıklık etme hakkını kendinde görüyor; öyküye son derece özel anları ile dahil olan karakterler de onun bu hakka sahip olduğunu teyit ediyorlar. Ancak, fazla geçmeden anlatılanlardaki tutarsızlıklar okurun dikkatini çekmeye başlıyor. Örneğin, Uruguay’dan Meksiko’ya ne zaman göç ettiğini tam olarak söyleyemiyor: 1967 mi, 1968 mi, yoksa 70’lerde mi? Bir sanatçı ile karşılaşmasını çok gerçekçi biçimde aktarıyor ancak, sanatçının ölümünden önce 1963’te mi yoksa başka bir tarihte miydi anımsayamadığı gibi birbiri ile çelişen ifadeler kullanmaya başlıyor. Sona yaklaştıkça sakin ve huzurlu bir ifadeyle anlatılanların hayal ürünü olduğuna dair elimizde oldukça fazla ipucu birikiyor ve nihayet son sayfalara ulaştığımızda aslında bir nesile dair ve kronolojik olarak çarpıtılmış bir hayal dünyasının içinde olduğumuzu anlıyoruz.
Romanın en önemli anında, 1968’deki gençlik hareketi esnasında Meksika Hükümeti’nin askeri birlikler, silahlar, tanklar ve helikopterlerle bazı üniversiteleri işgal ederek yoluna çıkanı dövmesi, tutuklaması ve öldürmesi duruyor. Bu saldırılar başladığında Auxilio üniversitedeki tuvalete saklanıyor. On dört gün süren işgal boyunca saklandığı yerden çıkmıyor. Romanın büyük bölümünde anlatıcı; kendi geçmişinde yaşadıklarını ve gelecekte yaşayacaklarını saklandığı yerde anımsıyor. Kampüse yapılan baskın, anlatıcının kırılma noktasını yaşadığı an ve Auxilio’nun geçmişi ve geleceği bu noktanın etrafında sürekli yer değiştirip durgun bir suya atılan taşın sebep olduğu halkalar gibi birbirinin içine geçiyor. Zaman, gerçek ve hayal sürekli yer değiştiriyor.
Şili’de Allende Hükümeti’nin indirilişi Bolaño’nun diğer kitaplarında olduğu gibi Tılsım’da da yer almakta. Romanın ortalarında, Anlatıcı’nın yakın arkadaşlarından olan Arturito Belano, Meksiko’dan kalkıp anavatanı olan Şili’ye dostlarıyla beraber çarpışmaya gidiyor. Ancak geri döndüğünde farklı bir insan ve öykünün geri kalanında kilit öneme sahip oluyor. Auxilio başka bir karakterden bahsederken cümlesinin ya da paragrafın sonunda, bağlamdan ayrı biçimde artık Arturito’yu anlatmaya geçmiş oluyor. Bu geçişlerin sayısı arttıkça, Arturito’nun soy ismi okurun zihninde bir soru işaretinin oluşmasına yol açıyor: Acaba bu romanın asıl anlatıcısı Auxilo değil de, Belano mu? Elbette bu Roberto Bolaño’nun okuruna sunduğu bilmecelerden yalnızca bir tanesi. Güdüleri farklı da olsa, Humbert Humbert kadar güvenilmez ve kuşku uyandıran bir anlatıcının dilinden aktarılan bir roman satır aralarında aktarılanların peşine düşmüş bir okur için her zaman cazip gelecektir kuşkusuz.
Roberto Bolaño’nun hangi kitabından başlarsanız başlayın aslında onun dünyasındaki ilk adımlarınızı atıyorsunuz ve otobiyografik öğelerle yoğrulan olay örgüsünün içinde bir kez karşınıza çıkan karakter, olay veya herhangi bir unsur, başka roman ya da öyküsünde umulmadık biçimde tekrar karşınıza çıkabiliyor. Eski bir tanıdığı sayfalar arasında bulmak ve bazen de akıbetini öğrenmek yazar ile okur arasındaki bağı tuhaf biçimde sağlamlaştırıyor. Okuduğunuz Bolaño kitabı sayısı arttıkça artık sizin için giderek büyümüş olan bir dünyanın parçası haline geliyorsunuz. Tılsım kimi zaman bilmecelerle örülü bu dünyaya adım atmak için oldukça doğru bir başlangıç ve – eskiden yazdığı yahut ileride yazacağı – diğer kitaplarından izler taşıyor.
1999 senesinde yayımlanan “Tılsım (Amulet)” yazarın beşinci romanı. Yazarın dilimizdeki eserleri: 2666, Vahşi Dedektifler, Lümpen Roman, Katil Orospular, Uzak Yıldız, Tılsım.
|
Öykü Kitabı:
Gölge Falı, 2012
Antolojiler:
Milliyet Sanat Dergisi, Genç Şairler Antolojisi, 1985
Öyküden Çıktım Yola, 2015
Ölüm Vardiyası, 2015
Yüreğimizdeki Öğretmen, Yılmaz Sunucu, 2016
- Roberto Bolaño’nun Tılsım’ı - 12 Eylül 2017
FACEBOOK YORUMLARI
