TEŞKİLATIN GÖZDESİ

Dominique Manotti’nin kara romanı Teşkilatın Gözdesi, Dipnot Yayınları’nın Polisiye serisinde Şule Çiltaş Solmaz’ın çevirisiyle yayımlandı.

Dominique Manotti’nin kara romanı, Dipnot Yayınları’nın Polisiye serisinde Şule Çiltaş Solmaz’ın çevirisiyle yayımlandı. Politik ve sosyal eleştiri olarak işlev gören roman, Paris’in bir yan sokağı olan Panteuil üzerinden, bir polis karakolunun yolsuzluklarını göz önüne seriyor. Paris’te yaşayan, 19. yüzyıl ekonomi tarihi profesörü olan ve geçmişinde sendika mücadelelerinde yer almış Manotti, güçlü betimlemeleri, canlı karakteriyle ve karamsar bir bakış açısıyla polis teşkilatını sosyal ve politik açılardan eleştiriyor.

Romanın anlatımı akıcı bir şekilde karakterden karaktere geçen dinamik bir anlatım. Büyük resim kendini okuyuculara yavaş yavaş, farklı açılardan gösteriyor. İşgal evi yangınlarının ve soruşturması devam ederken, farklı karakterlerinin teşkilattaki dinamiği ve işlevi yazar tarafından ustalıkla gösterilmiş. Manotti, olay odaklı ve pek çok karakteri içine alan bir komployu anlatırken karakterlerini ihmal etmemiş, onları gerçekçi ve canlı hissettirmeyi başarmış. Mizaçları, ufak tefek huyları, karakterin aralarındaki dinamik, geçmişleri ve polis teşkilatına bakış açıları onları üç boyutlu karakterlere dönüştürüyor, karakterler sadece “polis” veya “halk” olarak kalmıyorlar.

Roman, Panteuil karakoluna gelen yeni, acemi polislerle başlıyor. Isabelle ve Doche, genç ve idealist bir nesli temsilen, içinde yer edinmeye çalıştıkları bu yerin yolsuzluklarıyla idealleri arasında kalıyorlar. Hikaye daha kıdemli olan polislerin, halka hizmetten çok politik ve kişisel çıkarları için ellerindeki gücü suistimal etmeleriyle devam ediyor. “Daha güvenli bir Paris” amacı altında yürütülen güvenlik politikası, azınlıkların pahasına kazanç elde etmek isteyen polis ve iş adamlarının çirkin faaliyetlerine bahane olmaktan ileri gidemiyor. Panteuil komiseri Le Muir ve onun faaliyetlerini araştıran Noira, bu komplonun iki yüzünü temsil ediyor: kendi çıkarı için insanları gözden çıkarabilen Le Muir ve ne olursa olsun adaletin yerini bulmasını isteyen Noira.

Manotti, polis teşkilatını “iyi polisin barınamayacağı” bir yer olarak tasvir ediyor. Doche gibi idealist ve insanlara yardımcı olmak isteyen bir polis, teşkilatta barınmak için büyük çaba sarf etmek zorunda. Örneğin, istatistikleri kötüleştirmesin diye, kocasından şiddet gören bir kadının şikayetinin önemsenmemesi ve bunun sonucunda öldürülen bir kadın, Doche’ye yaptığı işin halk için değil, sözde “düzen” için yapıldığını gösteriyor. Paturel gibi seks işçilerini taciz edip onlara kabadayılık eden, kendi egosunu tatmin etmek için kendisine karşı çıkamayacak insanları itip kakan bir polis ise “teşkilatın en iyisi” olarak biliniyor ve “dayanışma” adı altında, yaptıkları diğer polisler tarafından korunuyor. Romanın bu adaletsizliğe karşı karamsar bir bakışı var ama bu bakış romanı gerçekçi kılıyor.

Yazar, farklı olayları ve karakterleri usta bir şekilde birbirine bağlayabiliyor. Zaman zaman alakasız gibi görünen sayfalar, zamanla yapboz gibi kendini büyük resmin içine pürüzsüz bir şekilde yerleştiriyor. Okurken bir zaman sonra bu komplonun parçalarında kendimi kaybetmiş buldum, hatta zaman zaman geçtiğim sayfaları tararken, yeni farkettiğim bağlantılara şaşırdım. Dürüst olmak gerekirse bol karakterli ve biraz karışık anlatımlı eserlerden uzak dururum, ama kafamın karıştığı zamanlarda bile Teşkilatın Gözdesi dikkatimi kaybetmedi. Dahası, kitabın olaylara sadece politik değil, aynı zamanda sosyal açıdan yaklaşmasını takdir ettim: cinsiyet ayrımcılığı, trans kadınlara şiddet, ırksal kimlik ve göçmenlik gibi konuları, yazar bu politik komploya ustaca yedirmiş. Sadece polis ile halk arasındaki sorunlar değil, polisin kendi içindeki sorunlar da ele alınmış: Isabelle’nin ilk gününde tacize uğraması, Noira’nın mesleğindeki ilk yıllarında Arap bir kadın olarak teşkilatta yaşadığı zorluklar gibi…

Okuyucuyu sinirlendiren, üzen, karamsarlığa sürükleyen, bazen bu karamsarlığa karşı bir umut vaad eden bir roman. Bir mahallenin karanlık sokaklarının, daha da karanlık olan karakolunun portresi…