Vâlâ Nureddin'den dostu Nâzım'ın anısına: Bu Dünyadan Nâzım Geçti • Kitap Eki

Türk şiirinin “dünyaca” ünlü şairi Nâzım Hikmet’i; onunla aynı okul sıralarında okuyup aynı maceralara atılan, Milli Mücadele döneminde birlikte önce Anadolu’ya oradan Sovyetlere geçen, sefayı da cefayı da (ama en çok cefayı) beraber çeken, hatta gerektiğinde şairi sırtında taşıyan “yoldaşı” Vâlâ Nureddin anlatıyor.

Çocukluk arkadaşı, çetin zamanlarda yoldaşı Vâlâ Nureddin’in (Vâ-Nû); genç şair Mehmet Nâzım’ın nasıl dünyaca ünlü şair Nâzım Hikmet’e dönüştüğünü anlattığı kült kitabı…

Vâlâ Nureddin, Nâzım Hikmet’le çocukluk arkadaşıydı. Kurtuluş Savaşı’na katılmak üzere, 1921’de “Yeni Dünya” vapuruyla Anadolu’ya birlikte geçtiler. Milli Mücadele’nin tüm şartlarına tanık oldular, dönemin fikir adamlarıyla tanıştılar ve o yılların Ankara’sında Mustafa Kemal’e takdim edildiler… Öğretmen olarak Bolu’ya atandıktan sonra “gericilerle dolu” kasabada barınamayacaklarını anladılar ve bir büyük ideali gerçekleştirmek uğruna öğrenim görmek üzere Sovyetler Birliği’ne gittiler…

1920’lerin sonunda Türkiye’ye dönmeleriyle yolları, daha sonra yeniden bir araya gelmek üzere, ayrıldı. On üç yıl dargın kaldılar! Zekeriya Sertel ve Müzehher Vâ-Nû’nun yüreklendirmesiyle, 1946 yılında Vâlâ Nureddin, Bursa Cezaevi’nde Nâzım’ı görmeye gitti. İki çocukluk arkadaşı, aralarında hiçbir şey olmamış gibi kucaklaştılar. Bunu sürekli mektuplaşmaları izledi. Şair, 1950’de özgürlüğüne kavuşunca bir süre Vâ- Nû’ların Üsküdar’daki evinde kaldı…

Vâlâ Nureddin’in önce tefrika ettiği sonra 1965’te kitap halinde yayımladığı Bu Dünyadan Nâzım Geçti, dünyaca ünlü şair Nâzım Hikmet üzerine kaleme alınmış temel kitaplardan biri oldu.

Kendisinden sonra kaleme alınan tüm kitaplara kaynaklık eden kitabında Vâ-Nû, Nâzım’ı aile ve çocukluk yıllarından Milli Mücadele dönemindeki yoksunluk dolu günlere, Sovyetlerdeki öğrencilik yıllarından mahpusluğuna ve hayatına giren “gerçek” kadınlara kadar tüm yönleriyle anlatıyor.

Bir dostun/dostluğun anısına yakılmış coşkun bir ağıt Bu Dünyadan Nâzım Geçti…

“Bu Dünyadan Nâzım Geçti”

“Ben, birinci el olarak edebiyat tarihine vesikalar bırakmak arzusuyla ancak gözlerimle gördüklerimi, kulaklarımla işittiklerimi gerçeklere sadık kalarak yazıyorum. Nâzım’ın kişiliğinde evvelce de belirttiğim gibi hem siyaset hem şairlik vardır. Bunlar birbirlerinden pek ayrılmazsa da bu kitapta elbette ki şairlik niteliğini özellikle belirtip siyaset yeteneğini gölgede bıraktım. İncelemeyi şairlik açısından yürüttüm. (…) Benim bu kitabımda, yaşadığım devirdeki gizli ve açık, sosyalist ve komünist faaliyetleri konu dışı bırakılmıştır. Ya da Nâzım’ın şair kişiliğini belirtmek için gerektiği kadarı ele alınmıştır.”

Türk şiirinin “dünyaca” ünlü şairi Nâzım Hikmet’i; onunla aynı okul sıralarında okuyup aynı maceralara atılan, Milli Mücadele döneminde birlikte önce Anadolu’ya oradan Sovyetlere geçen, sefayı da cefayı da (ama en çok cefayı) beraber çeken, hatta gerektiğinde şairi sırtında taşıyan “yoldaşı” Vâlâ Nureddin anlatıyor.

Sonrasında yazılan bütün kitaplara “kaynak” olan ve herkesin önemini teslim ettiği Bu Dünyadan Nâzım Geçti’de Vâ-Nû, çocukluğundan mahpusluğuna, birinci elden tanıklıklarla Nâzım’ın tüm yönleriyle ve derinlemesine portresini çiziyor.