Boratav'ın Ailesi • Kitap Eki

Pertev’in iki oğlundan büyüğü Türkiye’nin en önemli Marksist iktisatçısı Korkut Boratav, bugün ailenin yaşayan en büyüğü.

Pertev Naili, Müeyyet ve Can… Sürgün, üstün başarı ödülleri, memleket hasreti, Paris-İstanbul hattı, hapis günleri, akademik kariyerle örülü üç mühim yaşam; bunun ötesinde üç kardeş, ve ‘aile’… Bugün bilimden edebiyata, teknolojiden yayıncılığa farklı alanlarda birikimli bir aileyi simgeleyen ‘Boratav’ ismi 60’ların ortalarına kadar bu topraklarda sakıncalıydı. Memleketteki cadı avı zamanlarından birinde, 60’ların Türkiye’sinde üç kardeş de dönemin sancısından payını almıştı. İki doktor kardeş Müeyyet ve Can cezasını Türkiye’de, ömrünü halk edebiyatına adamış Pertev Naili ise Fransa’da çekmişti.

Olumsuzluklara rağmen aile fertlerinin kariyerleri nesiller boyu devam eder: Pertev’in iki oğlundan büyüğü Türkiye’nin en önemli Marksist iktisatçısı Korkut Boratav, bugün ailenin yaşayan en büyüğü. Korkut Boratav’ın oğlu Oluş Boratav, dünyanın sayılı fizik mühendislerinden, Can Boratav’ın Kopenhag’da yaşayan kızı Prof. Dr. Zeynep Tümer genetik üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınıyor. ‘Sakıncalı Doktor’ olarak bilinen Müeyyet’in iki oğlu da medya sektöründe.

Lise yıllarından başlayarak halk edebiyatına bütün hayatını adayan, bizlere kültürümüzü yani kendimizi tanıtan Pertev Boratav’ın torunu, Murat’ın oğlu David Boratav ise ailenin Türk kanadından kopuk bir şekilde büyür. Geçmişini torunundan gizlemeyi tercih eden dedesinin bir masalcıdan öte, halk edebiyatındaki akademik araştırmalarıyla dünya çapında tanınan mühim biri olduğunu ancak cenazesinde fark eder. Böylelikle köklerine çıktığı yolculuk bizleri ‘Beyoğlu’nda Fısıltılar’ adlı romanına ve sonradan okuduğumuz, romanın taslağı olduğunu belirttiği bir anı kitabına, “Aile”ye ulaştırır. David Boratav’ın dedesinin izinden Konya’ya, oradan İbradı kasabasına gitmesiyle Pertev Naili’nin çabaları olmasaydı bugünkü masalların, tekerlemelerin günümüze ulaşmayacağını kanıksarız.

“Dedem, çoğu kişinin gözünde yaşamını Doğu folkloruna adamış, önceleri yöreleri dolaşarak, Türkiye’den ayrılmak zorunda bırakıldıktan sonra da profesör olmanın Fransa’da sağladığı güven ortamında Paris’teki Ulusal Bilimsel Araştırmalar Merkezi’nde çalışarak özgün Türk masallarını, halk türkülerini, manileri derleyip kartlara, arşivlere kaydeden bir biliminsanı ve ünlü bir yazardır. Kimine göre de Türk devletine başkaldıran ve bunun cezasını da sürgüne zorlanarak çekmiş olan asi bir solcudur. Benim için ise, her şeyden önce ve her şeyden önemli olan niteliği dedem olmasıdır: Geçen yüzyılın başlarında doğan, Paris’in kasvetli bir banliyösünde, kule gibi yükselen modern apartmanlardan birinin on dördüncü katında yaşayan sevimli bir ihtiyar. Dedem, olabildiğince kibar, belki de ömrümde karşılaştığım en nazik insandı,” (Boratav 2016: 11) diyen Boratav merakla çıktığı yolculuğun anılarla örülmüş hikȃyesini biz okurlara sunar.