Feride Cihan Göktan 
Amerikan Edebiyatı’nın tartışmasız en büyüklerinden biri olan Raymond Carver’ın Fil’ini 2015 yapımı Birdman filmini izlediyseniz, anımsayacaksınız.
Raymond Carver hakkında bu ikinci yazım. İlk yazı Aşk Konuştuğumuzda Ne Konuşuruz isimli öykü kitabı hakkında idi.(1) Aşkın nasıl da patolojik bir şey olduğunu ya da en azından tuhaf bir yanılsama olduğunu sessiz sedasız ve derinden derinden anlatıyordu o meşhur öyküsünde. Meşhur diyorum çünkü 2015’te en iyi film ve en iyi yönetmen ödüllerinin de dahil olduğu dört Oscar’ın sahibi olan Alexandro Gonzalez Inarritu’nun Birdman filminde karmaşık bir aşk ilişkisi bu öykünün sahnelenmesi ve replikleriyle anlatılıyordu. Yalnız bu meşhur öyküsü değil diğerlerinde de nasıl başlayıp nasıl bittiği belli olmayan ve sizi orta yerde bırakıveren nereye gittiğini bilemediğiniz öyküler vardı o kitabının içinde. Bazıları çok detayları ile anlatılmış sahnelenecekmiş gibi yazılan paragraflar. Yazarının hayat hikayesini merak ediyorsunuz haliyle böyle ilginç bir kitap okuyunca. Öykülerindeki sade yalın anlatımın tersine hayatı oldukça çalkantılı inişli çıkışlı ve kısa… Benzinci pompacılığından yaratıcı yazarlıkta akademik unvanlara ulaşan zirveye tırmanırken alkol bağımlılığı ve çok sayıda ilişki tökezlemeleri ile zikzaklaşan bir hayat… Bütün bunları Raymond Carver okurları bilirler. Ancak Yıldız İlhan yönetimindeki Yakın Okuma grubu (2) ile Fil isimli öykü kitabını konuşurken bir şey daha öğrendim hakkında. Hırsız olduğunu…
Benim öykümü çalmış dedi bir katılımcı. Kitaptaki ilk öykü. Kutular öyküsü benim olmalı, bu gerçekten benim hayatım deyip başladı anlatmaya annesinin hayatı boyunca nasıl taşındığını ve neler yaşadığını. Carver’ın öyküsünün içinde dolaşarak anlattıkça anlatıyordu. Bir başkası Fil öyküsündeki kahramanla bütünleştiğini, Carver’ın kendisini tanıyabileceğinden bile neredeyse şüphe ettiğini söyledi. Diğer okurlardan bazıları da bu karakteri çok benimsediklerini ve neredeyse her ailede Fil’e benzer birinin mutlaka olduğunu söylediklerinde masanın etrafında birçok fil olduğunu düşünerek güldük. Üstelik bütün bu öyküleri ben diliyle yazmıştı yani çaldığı bu kadar açık açık belli… Sohbet devam ettikçe, öykülerin içinde geziniyor konuşuyor ve hayatlarımız ile hesaplaşıyor bulduk kendimizi. Samimiyet isimli öyküsünde eski karısını ziyaret eden adamı …ama beni içeri buyur ediyor. Şaşırmışa benzemiyor. Bırakın öpüşmeyi, el bile sıkışmıyoruz. Beni oturma odasına alıyor. Oturur oturmaz kahve getiriyor.(syf. 49). Bu iki,üç basit cümle ne kadar dokunmuştu bana. Yine aynı öyküde giden bir adamın arkasından kırgın üzgün kalan bir kadını anlatırken “veda ediyorum. Başka bir şey söylemiyor. Ellerine bakıyor, sonra da onları elbisesinin ceplerine sokuyor. Başını iki yana sallıyor. İçeri giriyor ve bu kez kapıyı kapatıyor.” cümlesini oturduğumuz uzun masanın köşesindeki güzel yüzlü bayan okurken hıçkırıklarını neredeyse duyuyor gibiydim. Hani bu kadar basit ve yalın cümlelerle böylesine hissetmek… Carver edebiyatı böyle bir şey… Çok ilginç olan şu ki; metinlerin büyüsüne değil de kendi sıradan yaşantınızın ne kadar da büyülü bir şey olduğuna inandırtıyor yazar insanı. Kitapta altını çizmediğiniz cümlelerin nasıl da aklınızdan çıkmadığını farkediyorsunuz. Yani yazılanlar değil de sizde ki yansımaları sizi şaşırtan. Küçük ayrıntıların ve görülmez detayların basit cümleler ile nasıl anlatıldığının mucizesi… Ve bütün bunları bizim hikayelerimizi çalarak yapıyor gibi. Sanki elinde kamera ile bizi izliyor ve bütün konuştuklarımızı duyuyor.
Raymond Carver Amerikan Edebiyatı’nın tartışmasız en büyüklerinden biri. Bu kitap için kişisel bir fikrimi söylemek istiyorum: Fil içindeki öyküleri, Aşk Konuştuğumuzda Ne Konuşuruz kitabındaki öykülerinden daha çok beğendim. Gerçi hangisini okursanız okuyun diğerini de alıp okuyacaksınız.
- http://www.birgun.net/haber-detay/ask-hakkinda-aslinda-ne-konusuruz-67625.html
- https://www.facebook.com/groups/565657683462891
- Fil
- Yazan: Raymond Carver
- Yayınevi: Can Yayınları
- Sayfa Sayısı: 128
- Baskı Yılı: 2015
Tıp doktoru ve akademisyen. İzmir'de yaşıyor.
- YOKSULLUĞUN DERİN HALİ: AÇLIK - 18 Mart 2021
- Mahcubiyet ve Haysiyet - 7 Kasım 2020
- Martin Eden’i Okumak veya Okumamak - 22 Ağustos 2020
FACEBOOK YORUMLARI
3 Comments
Yine harika bir yazı…..
Carver’ın dünyasını bu kadar iyi anlatan bir yazıyı okumayalı çok uzun zaman olmuştu. Öylesine doğru saptamalar var ki… Kutluyorum.
Dipnottaki linkler çalışıyor olmalı. Bunu bir bilen çözer umarım. Nefis bir kitap tanıtım yazısı. Kitabın es geçilmesi olası değil. Listeye eklendi.