Sabri Kuşkonmaz 
Hukuk toz duman olduğu, toz tuman edildiği için hayat da toz duman olmuş durumda.
Her şeyin toz duman olduğu bir zamanda yaşıyoruz. Bu toz dumana hukuk da dâhil. Belki tersinden bir söyleyişle şöyle denebilir; hukuk toz duman sürecine sokulduğu, toz tuman edildiği için hayat da toz duman olmuş durumda.
İçinde bulunduğumuz kesif toz, büyük oranda hukukun tozu olsa da, yine de hukuk okumaları yapmakta yarar var. Tozu okuyamasak bile, hukuka toz attıranları okumak akıl sağlımıza iyi gelebilir. Örneğin Eleştirel Hukuk Çalışmaları ile ilgili kitaplar… EHÇ hukuka toz attıran bir hareket sayılır…
Eleştirel Hukuk Çalışmaları
“Hukukun üstünlüğü, değerden bağımsız bir teşebbüs olarak kuralların –‘insanların’ değil- üstünlüğüdür.” (Douzinas, s.8). Sosyal çatışmaların hukuk kurallarına dönüştürülüp/çevrilip, bu kurallaştırılmış/hukuksallaştırılmış çatışmaların avukat ve yargıçlar eliyle yatıştırılması iddiasına Costas Douzinas çok net ve açık bir yanıt veriyor; “Bu bir kandırmaca.” Çünkü bu kandırmacanın temelinde “hile” yatıyor. “Hukukun değerden bağımsız olduğu iddiası, belki de çağımızın en güçlü ideolojik hilesidir” (Douzinas, s.9)
Bu saptamaları yapan Costas Douzinas, Eleştirel Hukuk Çalışmaları alanında önemli bir isim, bir hukuk profesörü. Eleştirel Hukuk çalışmaları, ABD kaynaklı, yetmişli yılların sonlarına doğru ortaya çıkan bir akademik-düşünsel hareket…
“Eleştirel Hukuk Çalışmaları özetle ‘modern hukuk fikri’ni sorgulamasının merkezine oturtur. Bu sorgulama içerisinde Weber’den Marx’a uzanan yelpaze içerisinde sosyal bilimlerin temel kavramlarından yararlanır. Her şeyin üstünde, siyaset üstü veya ötesi bir hukuk algısının yanlışlığına kani olan düşünürler, bu algıyı ortaya çıkaran liberal ideolojiyi, kısmen de olsa sorgulamanın nesnesi haline getirirler.” (Kasım Akbaş, s.9) Bu alıntı, Kasım Akbaş’ın “Hukukun Büyübozumu” adlı kitabından. Kitabın adı da Eleştirel Hukuk açısından doğrudan bir tanım niteliğinde!
Mevcut, pozitif hukuk olabildiğince “katı” görünmeye çalıştır. Onu oluşturan toplam irade bunu özellikle hedefler ve ister. Bu niteliğiyle de, maddenin katı haliyle yarışır gibidir. Ancak, biliyoruz ki “katı olan her şey buharlaşır” veya toz haline gelir. Yani hukuk gerçekte masif bir bütün, künt bir madde gibi görünse ve öyle sunulsa ve istense de, bu tamamen bir yanılsamadır.
İki kitap
“Hukuk, Adalet ve İnsan Hakları- Eleştirel Bir Yaklaşım” adlı kitabın yazarı Costas Douzinas. Çevirenler ve sunuşu yazanlar Rabia Sağlam ve Kasım Akbaş. “Hukukun Büyübozumu” kitabının yazarı da Kasım Akbaş. Bu iki kitap hukukun “aslında ne olduğu” konusunda çok geniş bir ufuk açıyorlar.
Hukukun üstünlüğü yalanları
Ülkemizde 15 Temmuz darbe girişimi öncesinde iktidar bloğu içinde yer alan bir öznenin karşısına geçip, hukukla ilgili iddialı sözlerine karşı “Yalan söylüyorsun” deseydik, başımız hukukla derde girerdi. Örneğin eski Hava Kuvvetleri Komutanı “Hukukun bekçisiyiz, hukukun üstünlüğü…” gibi sözler ettiğini duyduğumuzda, ona “Hadi oradan, atma!” diyebilir miydik? Oysa şimdi görüyoruz ki, o figürlerin hepsi “hadi oradan” bile değilmiş. Yani bağlı olduklarını söyledikleri bütün değerler; hukuk kuralları, ilkeler nesnel bir sabiteye değil, sadece ve sadece zamana, zemine ve şartlara göre değişen ve asla samimi olmayan, inanmadıkları bir söylemden ibaretmiş. Aynı boş söylem, iktidar bloğunun geri kalan bileşenleri için de geçerli olduğunu söylemek mümkün. Çünkü sokağın taşkın bir hırsla istediği idam talebini emir telakki etmek, çok kısa zaman dilimi öncesi sayısız yer de dile getirilen “çağdaş uygarlık, hukuk, demokrasi, insan hakları…” konusundaki referanslarının aslında “Batı demokrasisi” olmayıp, çok değişken olduğunu gösteriyor. Elbette herkes batı demokrasisine âşık olmak zorunda değil, ama bu konuda samimiyet şart! Yani esasta dinamikleri, kaynakları eleştiriye muhtaç olan, bu haliyle de tartışmalı olan “hukuk ve hukukun üstünlüğü” söylemi bir de bunu söyleyenlerin inanmadığı bir kurallar bütünü ise, söylenecek söz kalmamış demektir.
İstihza
Yazıya konu ettiğimiz her iki kitap, hukuk alanında atıp tutanların iri sözlerini duyduğumuzda, onları derin bir istihza ile dinlememizi ya da dinlemememizi sağlayacaktır!
- Hukuk, Adalet ve İnsan Hakları
- Eleştirel Bir Yaklaşım
- Türü: Hukuk
- Yazar: Costas Douzinas
- Çeviri ve Sunuş: Rabia Sağlam, Kasım Akbaş
- Basım Tarihi: Birinci baskı, 2015
- Sayfa Sayısı: 184 Sayfa
- Yayınevi: Notabene Yayınları
- Hukukun Büyübozumu
- Yazar: Kasım Akbaş
- Türü: Hukuk
- Basım Tarihi: 2. baskı, 2015
- Sayfa Sayısı: 152 Sayfa
- Yayınevi: Notabene Yayınları
Şiir, roman, anlatı, film öyküsü ve seçki olarak yayımlanmış on altı kitabı var.
Kısa Film ve belgesel çalışmaları yaptı. BESAM kuruluşunda görev aldı. Çağdaş Hukukçular Derneği’nde YK üyeliği yaptı. PEN Türkiye Merkezi YK üyeliği ve genel sekreterlik yaptı. Edebiyatçılar Derneği ve TYS üyesi.
Hukuk Fakültesini bitirdi. Marmara Ü. İletişim Fakültesi’nde yüksek lisansını tamamladı. Halen Beykent Üniversitesi’nde sinema-televizyon doktora programında öğrenci.
Otuz yıl avukatlık yaptı. Altı yıl Birgün Gazetesi'nde köşe yazarı olarak kültür sanat yazıları yazdı.
- Azerbaycan Şiiri ve Çağdaş Bir Derviş, İbrahim İlyaslı - 1 Kasım 2018
- Paslı Bir Kelime; Umut - 15 Eylül 2018
- Zor Olanı Yazmak; Kırgın Çocuklar Mevsimi - 1 Eylül 2018