Aziz Hatman 
Yaşasın çocukça çocuk kitapları! Sedef Özge’nin Neboş – Davetsiz Misafir’i bence çok iyi bir örnek çocukça çocuk kitabına.
Çocuk edebiyatının zorluğu
Çocuk kitaplarının bir zorluğu var: Çocuklar için büyükler tarafından yazılmak gibi! Üstelik çocuğa kitabı kendi değil büyükler seçiyor… Bu da katmerlendiriyor zorluğunu. Çocuk kitabı büyüklerin yazıp büyüklerin tercihi oluyor… İyisini de kötüsünü de büyükler biliyor. Peki ya çocuğun istediği çocuk kitabı neme nem bir şey?
Çocuğa Bak
Kitapeki, bir ilke imza attı ve ilk sayısından bu yana çocuklara eleştirtti çocuk kitaplarını: Çocuğa Bak köşesi böyle bir bakışın, kaygının, hatta doğrultma çabasının ürünü… Kamera obscura’dır.
Edebiyatta okuyucu ile yazar arasına –okuyucunun izni ile- eleştirmen girer. “Çok edebiyat eseri basılıyor hepsini değerlendiremeyiz okur olarak eleştirmene ihtiyaç var,” anlaşılırdır. Çünkü okuyucunun tercihleri esastır ve eleştirmenini seçmekte özgürdür. Ama çocukların kitaplarını çocuk ile çocuk edebiyatı arasına giren ebeveyn ve büyükler seçer. Oyuncağını seçerken inisiyatifi çocuğa bırakabilen aileler genellikle meta kitap olduğunda farklı davranır ve belirler çocuğun kitabını.
Çocuk kitapları eleştirilerinin de çoğalmasıyla –kitapeki’ne teşekkür!- ebeveyn ile de çocuk kitapları arasına eleştirmen de girmeye başladı.
Kitapeki’nin de sayesinde bu gelişme çünkü 3 ay içinde 70 tane çocuk kitabını değerlendirmişiz! Bu değerlendirmelerin yaklaşık 50 tanesi de çocuklar tarafından yapılmış! İnanılmaz. Böyle bir yayın yok…
Yol açmak, yolu açmak…
Ancak, kitapeki’nin de alacağı yol ve yaratacağı yeni yollar var, olmalı…
Çocuk kitapları eleştirmenliği güçleniyor, diyebiliyoruz ama sıçrama lazım, yeni yollar keşfetmek lazım ebeveynleri bilgilendirecek ve seçimlerini kolaylaştıracak. .
Yirmi yıl önce, Mendos kitap çağına girdiğinde Sabri çocuğu için kitap bulamadığından, yazası geldiğinden yakınıyordu. Bugün ise kitapçıların en dağınık, en içinden çıkılmaz bölümü çocuk kitapları reyonları… Kendinize kitabı internetten satın alın ama çocuğunuza kitabı nereden ve nasıl alabilirsiniz? İnternetten? Elinize almadan, dokunmadan mı? İçini görmeden? Boyası elinize çıkıyor mu, resimlerine yakından bakmadan? Olur mu? Olmak zorunda olur! Ya da almazsınız olur biter… Ertelersiniz, bir kitapçıya varana kadar: o da bir vaha bulmak gibi İstanbul’da!
Vaha var: Mutlu Fil açılalı çocuğuma kitap almak için gidebileceğim bir kitapçı var artık! www.mutlufil.com.tr Vaha demek şudur: Ben kitaplara bakarken, “Okuuuu,” diye paçamı değil diğer olanakları (oyuncaklar, arkadaşlar, bahçe ve mantı!) tercih ettiren o güzel, rahat mekân.
Velhasıl, çocuk kitaplarında ebeveyni yönlendirecek ve tercini kolaylaştıracak bir enstrümana ihtiyaç var. Kitapeki buna soyunacak yakında: Muştuluyorum!
Sedef Özge’nin Neboş – Davetsiz Misafir’i
Sedef, mükemmel bir iş çıkartmış, sesiz sedasız hem de… Hep öyle yaptığı için haber değeri yok ama bu defa çeviri değil yaptığı (Colin Storer’dan Weimar Cumhuriyeti’nin Kısa Tarihi, değil ya da Henry Carroll’dan İyi Fotoğraflar Çekmek İçin Bu Kitabı Okuyun, değil!) bu defa yaptığı inanılmaz bir çocuk kitabı!
“Günlerden bir gün, uçmaya pek hevesli bir martı yavrusunun yolu kapısını doğaya ve hayvanlara sonuna kadar açmış bir ada evinin bahçesine düşüverir. Daha doğrusu yavru martımız çatıdan göğe doğru uçacakken bahçeye doğru hafif bir iniş yapıverir az biraz da hasarla. Fakat ev sakinleri Sedef ve Pide bu küçük detaya çok takılmazlar. Tıpkı zaman zaman ağırladıkları diğer tüm hayvan dostları gibi, damdan düşerek kapılarını çalan bu davetsiz misafire de “hoş geldin,” derler. Kitabımız da burada başlar. Bu musafir: “martı yavrusu Neboş’dur!”
Kriterler
Benim önerilerim şudur ebeveynlere yardımcı olmak adına!
Bir, Öncelikle, çocuk kitabınızı görsel açıdan değerlendirin (%20). Neboş, %20 üzerinden %20’yi hak diyor çünkü bir foto roman! Evet evet Neboş bir foto roman… Yok böyle bir şey ve çocuklar çok ilgi gösteriyor değişik olana… Yada 5 puan üzerinden 5.
İki, metin ya da hikaye: tartışmasız yine %20’de yüzde %20, çünkü öncelikle çok düzgün ve doğal bir Türkçe ile yazılmış, tashihi yok! Yeni kelimeler öğretebilecek, yeni kavramları tanıtabilecek, arkadaşlık dostluk üzerine… Yada 5 puan üzerinden 5.
Üç, irrite edici ama didaktik yanı ya da eğiticiliği! Kimi kitaplar bu yanıyla öne çıkıyor, hayat tecrübesi edinmek de dahil olmak üzere… %20 üzerinden %12! Yada 5 puan üzerinden 3.
Dört, hayal gücünü geliştiriyor mu? Gerçeğe yaslanan, gerçekliği hayal gücüyle buluşturan bir öykü bu… Denize yakın (adada) bir bahçeli evde yaşıyorsanız ve bir martı eğer bahçenize düşerse… Yine tam not ve %20! Ya da 5 puan üzerinden 5.
Ve son olarak beşinci kriter de kültürel gelişime faydası. Çocuğa başka bir maddi dünyanın kapılarını açıyor mu? Örneğin oğlum bu kitabı (biz ona) okuduktan sonra köpek istedi, bahçeli evde yaşamak istedi… Bilmediği başka bir dünyanın varlığıyla karşılaştı… Bu yüzden de –bizim durumumuzda (bu ülkede, bu kentte)- geliştirici… %20 üzerinden %12! Ya da 5 puan üzerinden 3.
Toplamda ise 25 üzerinden 21 puan!
- Neboş – Davetsiz Misafir
- Yazan: Sedef Özge
- Fotoğraflar: Sedef Özge
- Yayınevi: Hayy Kitap
- Sayfa Sayısı 28
- Baskı Yılı: 2016
Sınırlı sayıda şiiri dergilerde yayınlandı. Dijital öncesi siyah beyaz fotoğraf çekti. Anlatmaktan yorulunca yazmaya başladı. İlk romanı Son Teşebbüs böyle doğdu. Yemeyi, pişirmeyi ve muhabbetini seviyor.
- DİNE VE SAVAŞA BULANMIŞ BİR ÜLKEDE SİYASİ POLİSİYE: SOKAKTA SİREN SESLERİ - 6 Haziran 2022
- Akademisyenlerden KHK Öyküleri üzerine bir söyleşi - 7 Nisan 2018
- Aslında, Ercan Kesal ve Popülere Övgü - 2 Aralık 2017